Dla wielu z nas jedzenie jest niewątpliwie jedną z największych przyjemności w życiu. Co ważniejsze, jedzenie jest również naszym głównym źródłem wartości odżywczych. Dzięki trawieniu spożyte posiłki wspierają nasz organizm długo po spróbowaniu, przeżuciu i połknięciu.
Zaparcia w podeszłym wieku: przyczyny, objawy, zapobieganie, ulga
Gdy przybywa nam lat, nasze ciała przechodzą przez wiele różnych etapów i czasami możemy doświadczać różnych dolegliwości brzucha.
Zaparcia są często zgłaszanymi objawami jelitowymi u osób starszych i mogą mieć znaczny wpływ na jakość życia1. Zrozumienie tego, co dzieje się z Twoim ciałem jest pierwszym krokiem do poprawy samopoczucia .
Co się zmienia w Twoim organizmie, kiedy przybywa Ci lat?
Kiedy się starzejesz, organizm wysyła Ci nowe sygnały. Zaparcia nasilają się wraz z wiekiem, szczególnie po 65. roku życia2.
Przyczyna zaparć u pacjentów w podeszłym wieku jest często wieloczynnikowa i może obejmować brak aktywności, niewłaściwą dietę, depresję i dezorientację, niektóre leki oraz zaburzenia wpływające na układ nerwowy jelit, odpowiedzialny za stymulację ich mięśni.
A to właśnie mięśnie jelit odpowiedzialne są za ruchy powodujące przesuwanie pokarmu przez układ pokarmowy1,3,4.
Twoje ciało się zmienia
Wraz z wiekiem proces trawienia trochę zwalnia, ponieważ jelita potrzebują nieco więcej czasu na przemieszczenie pokarmu przez układ pokarmowy, a to może wywoływać zaparcia1.
Przyjmowanie leków
Długotrwałe przyjmowanie leków jest powszechne wśród seniorów, a niektóre z nich mogą prowadzić do wystąpienia działań niepożądanych, takich jak zaparcia.
Nowe nawyki
Kiedy się starzejemy, coraz mniej się ruszamy i ćwiczymy, nasze nawyki żywieniowe też mogą się zmodyfikować, zmuszając nasze ciała do przechodzenia przez kolejne zmiany. W dłuższej perspektywie może to mieć wpływ na pracę naszego układu pokarmowego2.
Co się dzieje z Twoim ciałem, kiedy przybywa Ci lat?
Kiedy przybywa Ci lat, zaparcia mogą być sygnałem zmian zachodzących w Twoim ciele. Takie sygnały mogą mieć różne przyczyny.
Zmieniające się ciało
Twój układ pokarmowy to szereg mięśni, które muszą się kurczyć, aby przesuwać pokarm wzdłuż żołądka i jelit. Skurcze tych mięśni zależą od skoordynowanej pracy nerwów jelit. Proces ten spowalnia wraz ze starzeniem się układu pokarmowego, co skutkuje wolniejszym tempem, a także gorszą koordynacją ruchów jelit i może prowadzić do pojawienia się objawów zaparcia. Zmniejszona zdolność nerwów do stymulowania prawidłowych i skoordynowanych skurczów mięśni jelita powoduje wydłużenie drogi stolca, co z kolei skutkuje większym wchłanianiem wody z jelit. To sprawia, że stolec jest twardszy i bardziej suchy, a wydalanie jest trudniejsze, bolesne i nieregularne2,4.
Długotrwałe przyjmowanie leków
Długotrwałe przyjmowanie leków jest powszechne u osób starszych. Istnieje kilka rodzajów leków, o których wiadomo, że spowalniają proces trawienia i dlatego mogą wywoływać objawy zaparcia. Należą do nich niektóre leki stosowane w leczeniu depresji, leki zobojętniające zawierające glin lub wapń, suplementy żelaza, niektóre leki na alergię (leki przeciwhistaminowe), niektóre leki przeciwbólowe (NLPZ, opioidy), niektóre leki obniżające ciśnienie krwi, w tym leki moczopędne oraz niektóre leki stosowane w leczeniu choroby Parkinsona5. Jeśli przyjmujesz jakikolwiek nowy lek i zaczniesz mieć problemy z wizytami w łazience lub zaobserwujesz związane z tym dolegliwości, skonsultuj się z lekarzem.
Nawyki żywieniowe
Kiedy się starzejesz, Twój układ pokarmowy mocniej reaguje na niezdrowe nawyki żywieniowe. Nagłe zmiany w naszych zwyczajach żywieniowych mogą czasami wywoływać zaparcia, a z wiekiem zdarza się to częściej. Odżywianie ma bezpośredni wpływ na Twoje trawienie i osiągnięcie pewnej żywieniowej rutyny. Jeśli jesz dużo tłustych mięs, żywności wysoko przetworzonej, nabiału i jaj lub obfitych deserów i słodyczy, a jednocześnie nie jesz wystarczająco dużo produktów z dużą ilością błonnika, takich jak warzywa, owoce, pełne ziarna, może to powodować zaparcia6.
Ćwiczenia fizyczne
Twoje ciało powinno pozostać aktywne, aby zachować energię potrzebną do utrzymania prawidłowej pracy układu pokarmowego. Z wiekiem mamy tendencję do obniżania aktywności fizycznej, a nasze ciała coraz bardziej rozluźniają się, to sprawia, że stymulacja mięśni jest nieco trudniejsza, także dla naszego układu pokarmowego. Umiarkowana aktywność fizyczna może pomóc osobom z zaparciami, natomiast długotrwała bezczynność fizyczna u osób normalnie aktywnych fizycznie, zwłaszcza w wieku podeszłym, może zmniejszyć perystaltykę jelita grubego. Szczególnie długie okresy spędzone w łóżku z powodu choroby lub rekonwalescencji po operacji mogą powodować zaparcia2.
Kilka sposobów, żeby sprawy ruszyły w dobrym kierunku
Istnieje szereg prostych środków, które warto rozważyć i wypróbować na każdym etapie życia, aby zapobiegać zaparciom lub się ich pozbyć.
1. Dostosuj swoje nawyki żywieniowe
Jeśli obserwujesz u siebie objawy zaparcia, spróbuj włączać do swojej diety więcej błonnika (chleb pełnoziarnisty, brązowy ryż, orzechy, pestki dyni). Świeże owoce (jabłka, winogrona, śliwki) i warzywa (bataty, szpinak, soczewica) również mogą pomóc Twojemu organizmowi w trawieniu. Wystarczy włączyć do diety sałatkę lub deser z owoców, żeby pomóc sobie rozwiązać problem7. Spożycie błonnika powinno być zwiększane stopniowo, należy pamiętać, że wprowadzenie większej ilości tego składnika pokarmowego może mieć skutki uboczne, na przykład wzdęcia, obrzmienie, gazy i skurcze, a to może ograniczać jego stosowanie. Ponadto, błonnik może nie sprawdzić się u wszystkich pacjentów skarżących się na zaparcia1,2.
2. Spróbuj zwiększyć ilość aktywności fizycznej
3. Postaraj się zadbać o regularne wypróżnienia
4. Porozmawiaj z lekarzem o przyjmowanych lekach
5. Skonsultuj się z lekarzem w przypadku dolegliwości
6. Środki przeczyszczające jako dobre rozwiązanie na sporadyczne zaparcia
Doradca produktowy
Odpowiedz na kilka pytań i otrzymaj rekomendację produktu, który będzie najlepiej odpowiadał na Twoje potrzeby.
- De Giorgio R, Ruggeri E, Stanghellini V, Eusebi LH, Bazzoli F, Chiarioni G. Chronic constipation in the elderly: a primer for the gastroenterologist. BMC Gastroenterol. 2015 Oct 14;15:130.
- Müller-Lissner SA, Kamm MA, Scarpignato C, Wald A. Myths and misconceptions about chronic constipation. Am J Gastroenterol. 2005 Jan;100(1):232-42.
- Schuster BG, Kosar L, Kamrul R. Constipation in older adults: stepwise approach to keep things moving. Can Fam Physician. 2015;61(2):152-158.
- Bharucha AE, Lacy BE. Mechanisms, Evaluation, and Management of Chronic Constipation. Gastroenterology. 2020 Apr;158(5):1232-1249.e3. doi: 10.1053/j.gastro.2019.12.034. https://doi.org/10.1053/j.gastro.2019.12.034
- Camilleri M, Ford AC, Mawe GM, Dinning PG, Rao SS, Chey WD, Simrén M, Lembo A, Young-Fadok TM, Chang L. Chronic constipation. Nat Rev Dis Primers. 2017 Dec 14;3:17095.
- Basilisco G, Coletta M. Chronic constipation: a critical review. Dig Liver Dis. 2013 Nov;45(11):886-93.
- John Hopkins Medicine. Health conditions and diseases – Constipation. 2021. https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/constipation
- Mayo Clinic 2019 https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/constipation/symptoms-causes/syc-20354253
- World Gastroenterology Organisation. Coping with common gastrointestinal symptoms in the community: a global perspective on heartburn, constipation, bloating, and abdominal pain/discomfort May 2013. J Clin Gastroenterol. 2014 Aug;48(7):567-78.
- U.S. Department of Health and Human Services National Institutes of Health (NIH) – National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (NIDDK). Constipation. 2018 https://www.niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/constipation/definition-facts