Dla wielu z nas jedzenie jest niewątpliwie jedną z największych przyjemności w życiu. Co ważniejsze, jedzenie jest również naszym głównym źródłem wartości odżywczych. Dzięki trawieniu spożyte posiłki wspierają nasz organizm długo po spróbowaniu, przeżuciu i połknięciu.
Wzdęcia i zaparcia: co je łączy?
Czytaj dalej, aby dowiedzieć się więcej na temat wzdęć, gazu i zaparcia, w tym ich przyczyn oraz kiedy warto skontaktować się z lekarzem1.
Co to jest wzdęcie?
Dla 30% dorosłych osób, wzdęcie jest przypadłością powracającą. Wszyscy doświadczyliśmy kiedyś tego uczucia gdy brzuch przemienia się w balon, który chciałoby się przekłuć i uwolnić cały ten gaz, a jeśli nie, to czujemy się jak smok Wawelski po wypiciu wody z Wisły – pełni i wydaje nam się, że zaraz pękniemy. To właśnie to uczucie pełności lub ciśnienia w brzuchu nazywane jest wzdęciem. Jest to powszechny objaw wielu dolegliwości trawiennych, w tym zaparcia. W rzeczywistości zaparcie i wzdęcia idą ze sobą w parze.
Przyczyny wzdęć
Wzdęcia nie zawsze są widoczne gołym okiem. W przypadkach, gdy wzdęciu towarzyszy widoczna nabrzmiałość, nazywa się to rozdęciem. Objawy mogą utrzymywać się przez krótki okres lub być trwałe, stanowiąc ciągły problem1,2.
Oto 3 najczęstsze przyczyny wzdęć:
1. To może być zaparcie
Jeśli doświadczasz mniej niż trzech wypróżnień w tygodniu, musisz się napinać, ciągle masz wrażenie, że chcesz iść do toalety, lub odczuwasz trwałe uczucie niepełnego wypróżnienia, może to oznaczać, że masz do czynienia z zaparciami. Zaparciom mogą również towarzyszyć inne objawy, takie jak ból brzucha, wzdęcia i gazy2, 3.
Według ostatnich badań, ponad 90% osób z zaparciami doświadcza również wzdęć4. Jaka jest więc dokładnie zależność między zaparciem a wzdęciem? To dość proste: gdy masz trudności z wydaleniem kału, niedawno strawione jedzenie pozostaje w żołądku dłużej niż zwykle. Ten dodatkowy bagaż może powodować wzdęcia, ponieważ wszystko się rozszerza, żeby zrobić dla niego miejsce5.
2. Gromadzi się nadmiar gazu
Gaz jest wszędzie wokół nas i jest także normalnym produktem przemiany materii. Jednak u osób z chorobami takimi jak celiakia, faktycznie tego gazu może być za dużo. Dzieje się tak, ponieważ osoby te mają trudności z wchłanianiem składników odżywczych, takich jak białka, tłuszcze i węglowodany. Niektórzy ludzie doświadczają wzdęć po spożyciu produktów mlecznych, cukrów lub roślin strączkowych z powodu trudności z ich trawieniem. Osoby, które doświadczają wzdęć, prawdopodobnie wydalają gaz mniej efektywnie, co może dodatkowo przyczyniać się do uczucia pełności2, 6, 7, 20.
3. Jedzenie więcej niż zwykle
Wszyscy mamy dni, kiedy jedzenie idzie nam trochę za dobrze, szczególnie między posiłkami.
Nie ma nic dziwnego w tym, że odczuwasz wzdęcie po obfitym posiłku. Normalnie Twój żołądek ma wielkość pięści, ale po dużym posiłku rozszerza się, żeby pomieścić to, co zjadłeś. W rezultacie możesz odczuwać wzdęcia i nadmierną pełność, dopóki Twój żołądek nie strawi całego pożywienia8.
Zaparcia i wzdęcia
Dlaczego wzdęcia są tak częste przy zaparciach? Istnieje wiele powodów. Po pierwsze, kiedy masz zaparcia, kał potrzebuje więcej czasu, aby przejść przez okrężnicę i opuścić organizm przez odbytnicę. Oznacza to, że bakterie mają więcej czasu na fermentowanie jedzenia i wytwarzanie gazu. To oczywiście oznacza więcej gazu w okrężnicy10.
Jak leczyć wzdęcia wywołane przez zaparcia?
Zaparcia nie są przyjemne i mogą wpłynąć na wiele aspektów naszego życia. Według badań, 12% osób z zaparciami opuszcza dni w pracy lub szkole, a 60% ma trudności w osiągnięciu swojego pełnego potencjału18. Zaparcia mogą być powodowane przez wiele czynników, w tym dietę, schorzenia medyczne i styl życia. Dobrą wiadomością jest to, że wiele osób z zaparciami odczuwa ulgę od bolesnych wzdęć, gdy skutecznie zabierze się za rozwiązanie problemu. Jak więc pozbyć się zaparć i wzdęć13?
Zobaczmy co na to nauka…
Leki bez recepty
Pomoc farmakologiczna czasami może okazać się niezawodna i uwalniająca od męczącego problemu. Substancją często stosowaną w krótkotrwałym leczeniu zaparć jest Bisakodyl. Sięgają po niego osoby z zaparciami nawykowymi czy przewlekłymi.
Zmiany w diecie
Niektóre produkty spożywcze, takie jak klasa węglowodanów zwanych FODMAP (fermentujące oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy i poliole), mogą powodować wzdęcia, bóle brzucha i dyskomfort. Dzieje się tak, ponieważ są one źle trawione i powodują wytwarzanie gazu. Niektóre produkty spożywcze bogate w FODMAP to mleko, fasola i soczewica, jaja oraz produkty z pszenicy19. Badania wykazują, że dieta uboga w FODMAP może złagodzić wzdęcia i bóle brzucha. Ponadto źródłem gazu w jelitach mogą być napoje gazowane. One też przyczyniają się do pogorszenia sytuacji w Twoim brzuchu6, 15. Obserwuj, jak się czujesz po spożyciu określonych produktów spożywczych, aby zrozumieć, które z nich powodują u Ciebie wzdęcia. Skonsultuj się z farmaceutą lub lekarzem, zanim dokonasz większych zmian w diecie.
Bądź Aktywny
Aktywność fizyczna może także być skutecznym środkiem na wzdęcia. Ruch kurczy mięśnie brzucha, stymuluje układ trawienny i pomaga pozbyć się gazu17.
Kiedy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą
Nie ma cudownego rozwiązania na wzdęcia, które działa na wszystkich. Czasami najlepszym posunięciem jest skontaktowanie się z lekarzem lub farmaceutą. Dzięki pomocy ekspertów można zidentyfikować przyczynę problemu i znaleźć najlepsze rozwiązanie, i cieszyć się wszystkimi urokami życia bez balonika w brzuchu.
- Mari, A., Abu Backer, F., Mahamid, M., Amara, H., Carter, D., Boltin, D. and Dickman, R., 2019. Bloating and abdominal distension: clinical approach and management. Advances in Therapy, 36(5), pp.1075-1084.
- Poitras, P., 2022. Abdominal Distension and Bloating. In The Digestive System: From Basic Sciences to Clinical Practice (pp. 331-335). Springer, Cham.
- Bharucha, A. (2021) Constipation, American Gastroenterological Association. American Gastroenterological Association. Available at: https://patient.gastro.org/constipation/ (Accessed: January 9, 2023).
- Lacy, B.E., Cangemi, D. and Vazquez-Roque, M., 2021. Management of chronic abdominal distension and bloating. Clinical Gastroenterology and Hepatology, 19(2), pp.219-231.
- Cleveland Clinic (2021) Bloated stomach: Causes, tips to reduce & when to be concerned, Cleveland Clinic. Cleveland Clinic. Available at: https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/21740-bloated-stomach (Accessed: January 9, 2023).
- Khanna, S. (2020) Mayo Clinic on Digestive Health: How to prevent and treat common stomach and gut problems. Mayo Clinic Press.
- Bloom, S., Webster, G.D. and Marks, D. (2022) Oxford Handbook of Gastroenterology & Hepatology. Oxford: Oxford University Press.
- Penn Medicine (2020) Why Do I Feel Bloated? Common Causes of Bloating — and What You Can Do About It, Pennmedicine.org. Penn Medicine. Available at: https://www.pennmedicine.org/updates/blogs/health-and-wellness/2020/february/common-causes-of-bloating (Accessed: January 9, 2023).
- American Gastroenterological Association (2021) Irritable bowel syndrome (IBS), American Gastroenterological Association. American Gastroenterological Association. Available at: https://patient.gastro.org/irritable-bowel-syndrome-ibs/ (Accessed: January 9, 2023).
- Johns Hopkins Medicine (2021) Bloating: Causes and prevention tips, Johns Hopkins Medicine. Johns Hopkins Medicine. Available at: https://www.hopkinsmedicine.org/health/wellness-and-prevention/bloating-causes-and-prevention-tips (Accessed: January 9, 2023).
- Kanazawa, M., Miwa, H., Nakagawa, A. et al. Abdominal bloating is the most bothersome symptom in irritable bowel syndrome with constipation (IBS-C): a large population-based Internet survey in Japan. BioPsychoSocial Med 10, 19 (2016). https://doi.org/10.1186/s13030-016-0070-8
- Rose, S. ed., 2014. Constipation: a practical approach to diagnosis and Treatment. Springer Science & Business.
- Wang, T.C., Camilleri, M., Lebwohl, B., Wang, K.K., Lok, A.S., Wu, G.D. and Sandborn, W.J. eds., 2022. Yamada's Textbook of Gastroenterology. John Wiley & Sons.
- Corsetti M, Landes S, Lange R. Bisacodyl: A review of pharmacology and clinical evidence to guide use in clinical practice in patients with constipation. Neurogastroenterol Motil. 2021 Oct;33(10):e14123. doi: 10.1111/nmo.14123. Epub 2021 Mar 9. PMID: 33751780; PMCID: PMC8596401.
- Conlon, C.P. et al. (2020) Oxford Textbook of Medicine. Oxford: Oxford University Press.
- Northwestern Medicine (no date) How to beat the bloat, Northwestern Medicine. Northwestern Medicine. Available at: https://www.nm.org/healthbeat/healthy-tips/nutrition/how-to-beat-the-bloat (Accessed: January 9, 2023).
- Hosseini-Asl MK, Taherifard E, Mousavi MR. The effect of a short-term physical activity after meals on gastrointestinal symptoms in individuals with functional abdominal bloating: a randomized clinical trial. Gastroenterol Hepatol Bed Bench. 2021 Winter;14(1):59-66. PMID: 33868611; PMCID: PMC8035544.
- Camilleri, M., Ford, A.C., Mawe, G.M., Dinning, P.G., Rao, S.S., Chey, W.D., Simrén, M., Lembo, A., Young-Fadok, T.M. and Chang, L., 2017. Chronic constipation. Nature reviews Disease primers, 3(1), pp.1-19.
- FODMAP diet: What to know. (n.d.). https://www.hopkinsmedicine.org/health/wellness-and-prevention/fodmap-diet-what-you-need-to-know 20) Hasler WL. Gas and Bloating. Gastroenterol Hepatol (N Y). 2006 Sep;2(9):654-662. PMID: 28316536; PMCID: PMC5350578