Dla wielu z nas jedzenie jest niewątpliwie jedną z największych przyjemności w życiu. Co ważniejsze, jedzenie jest również naszym głównym źródłem wartości odżywczych. Dzięki trawieniu spożyte posiłki wspierają nasz organizm długo po spróbowaniu, przeżuciu i połknięciu.
Wzdęcia i zaparcia: co je łączy?
Przyczyny wzdęć
Wzdęcia nie zawsze są widoczne gołym okiem. Objawy mogą utrzymywać się przez krótki okres lub stanowić trwalszy problem.1,2.
Oto 5 najczęstszych przyczyn wzdęć:
1. To może być zaparcie
Jeśli doświadczasz mniej niż trzech wypróżnień w tygodniu, musisz się napinać, ciągle masz wrażenie, że chcesz iść do toalety, lub odczuwasz trwałe uczucie niepełnego wypróżnienia, może to oznaczać, że masz do czynienia z zaparciami. Zaparciom mogą również towarzyszyć inne objawy, takie jak ból brzucha, wzdęcia i gazy.2, 3.
Według ostatnich badań, nawet 90% pacjentów z zespołem jelita nadwrażliwego (IBS) może doświadczać wzdęć4. Jaka jest więc dokładnie zależność między zaparciem a wzdęciem? To dość proste: gdy masz trudności z wypróżnianiem, niedawno strawione jedzenie pozostaje w jelitach dłużej niż zwykle. Ten dodatkowy bagaż może powodować wzdęcia, ponieważ wszystko się rozszerza, żeby zrobić dla niego miejsce.5
2. Hormony mogą być winowajcą
Przed menstruacją lub w jej trakcie 75% kobiet doświadcza wzdęć. Zatrzymywanie wody oraz gaz jelitowy prowadzące do wzdęć mogą wynikać z wahań hormonów. Również stymulacja receptorów estrogenowych w układzie pokarmowym może wiązać się z zatrzymywaniem wody w organizmie, co z kolei może powodować wzdęcia.5
3. Gromadzi się nadmiar gazu
Gaz jest wszędzie wokół nas i jest także normalnym produktem przemiany materii. Jednak u osób z chorobami takimi jak celiakia, faktycznie tego gazu może być za dużo. Dzieje się tak, ponieważ osoby te mają trudności z wchłanianiem składników odżywczych, takich jak białka, tłuszcze i węglowodany. Niektórzy ludzie doświadczają wzdęć po spożyciu produktów mlecznych, cukrów lub roślin strączkowych z powodu trudności z ich trawieniem. Osoby, które doświadczają wzdęć, prawdopodobnie wydalają gaz mniej efektywnie, co może dodatkowo przyczyniać się do uczucia pełności.6,7,8.
4. Jedzenie ponad zwykłe spożycie
Wszyscy mamy dni, kiedy jedzenie idzie nam trochę za dobrze, szczególnie między posiłkami. Nie ma nic dziwnego w tym, że odczuwasz wzdęcie po obfitym posiłku. Normalnie Twój żołądek ma wielkość pięści, ale po dużym posiłku rozszerza się, żeby pomieścić to, co zjadłeś. W rezultacie możesz odczuwać wzdęcia i nadmierną pełność, dopóki Twój żołądek nie strawi całego pożywienia9.
5. Inna, poważniejsza dolegliwość, taka jak zespół jelita drażliwego
Zespół jelita drażliwego (IBS) to choroba układu pokarmowego, która dotyka 11-13% osób w Polsce10. Objawy zespołu jelita drażliwego, takie jak ból brzucha, biegunka, ból, wzdęcia, zaparcia i skurcze, bywają uciążliwe. W przypadku regularnego występowania tych objawów i obaw związanych z występowaniem IBS należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.2
Zaparcia i wzdęcia
Dlaczego wzdęcia są tak częste przy zaparciach? Istnieje wiele powodów. Po pierwsze, kiedy masz zaparcia, stolec potrzebuje więcej czasu, aby przejść przez okrężnicę i opuścić organizm przez odbytnicę. Oznacza to, że bakterie mają więcej czasu na fermentowanie jedzenia i wytwarzanie gazu. To oczywiście oznacza więcej gazu w okrężnicy.11
Jak leczyć wzdęcia wywołane przez zaparcia?
Zaparcia nie są przyjemne i mogą wpłynąć na wiele aspektów naszego życia. Według badań, 12% osób z zaparciami opuszcza dni w pracy lub szkole, a 60% ma trudności w osiągnięciu swojego pełnego potencjału12.
Zaparcia mogą być powodowane przez wiele czynników, w tym dietę, schorzenia medyczne i styl życia. Dobrą wiadomością jest to, że wiele osób z zaparciami odczuwa ulgę od bolesnych wzdęć, gdy skutecznie zabierze się za rozwiązanie problemu. Jak więc pozbyć się zaparć i wzdęć?
Zobaczmy co na to nauka13…
Leki bez recepty
Pomoc farmakologiczna czasami może okazać się niezawodnym sojusznikiem. Jedną z możliwości wsparcia są produkty na zaparcia – lek Dulcobis® (zawierający bisakodyl) w postaci tabletek oraz czopków i wyrób medyczny DulcoSoft® (zawierający makrogol 4000), w formie płynu
Zmiany dietetyczne
Niektóre produkty spożywcze, takie jak klasa węglowodanów zwanych FODMAP (fermentujące oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy i poliole), mogą powodować u niektórych osób wzdęcia, zaparcia, skurcze i dyskomfort. Dzieje się tak, ponieważ są one źle trawione i powodują wytwarzanie gazu. Niektóre produkty spożywcze bogate w FODMAP to mleko, fasola i soczewica oraz produkty z pszenicy14. Badania wykazują, że dieta uboga w FODMAP może złagodzić wzdęcia i bóle brzucha. Ponadto źródłem gazu w jelitach mogą być napoje gazowane. One też przyczyniają się do pogorszenia sytuacji w Twoim brzuchu15. Obserwuj, jak się czujesz po spożyciu określonych produktów spożywczych, aby zrozumieć, które z nich powodują u Ciebie wzdęcia. Skonsultuj się z farmaceutą lub lekarzem, zanim dokonasz większych zmian w diecie.
Unikaj gumy do żucia
Chociaż czasami może przyjść ochota na gumę, to może ona również powodować wzdęcia. Guma do żucia powoduje połykanie powietrza, które zostaje uwięzione w jelitach.12
Bądź aktywny
Aktywność fizyczna może także być skutecznym środkiem na wzdęcia. Ruch kurczy mięśnie brzucha, stymuluje układ trawienny i pomaga pozbyć się gazu.
Bądź aktywny, aby dbać o poprawne trawienie.13
Kiedy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą?
Nie ma cudownego rozwiązania na wzdęcia, które działa na wszystkich. Czasami najlepszym posunięciem jest skontaktowanie się z lekarzem lub farmaceutą. Dzięki pomocy ekspertów można zidentyfikować przyczynę problemu i znaleźć najlepsze rozwiązanie, i cieszyć się wszystkimi urokami życia bez balonika w brzuchu.
- Digesting The Facts Report, Guts UK Charity https://gutscharity.org.uk/wp-content/uploads/2016/08/DigestingTheFactsReport.pdf (dostęp: 23.09.2024).
- Poitras, P., 2022. Abdominal Distension and Bloating. In The Digestive System: From Basic Sciences to Clinical Practice (s. 331-335). Springer, Cham.
- Bharucha, A. (2021) Constipation, American Gastroenterological Association. American Gastroenterological Association. https://patient.gastro.org/constipation/ (dostęp: 23.09.2024).
- Lacy, B.E., Cangemi, D. and Vazquez-Roque, M., 2021. Management of chronic abdominal distension and bloating. Clinical Gastroenterology and Hepatology, 19(2), s.219-231.
- Cleveland Clinic (2021) Bloated stomach: Causes, tips to reduce & when to be concerned, Cleveland Clinic. Cleveland Clinic. https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/21740-bloated-stomach (dostęp: 23.09.2024).
- Khanna, S. (2020) Mayo Clinic on Digestive Health: How to prevent and treat common stomach and gut problems. Mayo Clinic Press.
- Bloom, S., Webster, G.D. and Marks, D. (2022) Oxford Handbook of Gastroenterology & Hepatology. Oxford: Oxford University Press.
- Hasler WL. Gas and Bloating. Gastroenterol Hepatol (N Y). 2006 Sep;2(9):654-662. PMID: 28316536; PMCID: PMC5350578.
- Penn Medicine (2020) Why Do I Feel Bloated? Common Causes of Bloating — and What You Can Do About It, Pennmedicine.org. Penn Medicine.
- Babicki M. et al. Stanowisko zespołu ekspertów w zakresie diagnostyki i leczenia zespołu jelita nadwrażliwego. Lekarz POZ 2023, 6: 327-337
- Johns Hopkins Medicine (2021) Bloating: Causes and prevention tips, Johns Hopkins Medicine. Johns Hopkins Medicine. https://www.hopkinsmedicine.org/health/wellness-and-prevention/bloating-causes-and-prevention-tips (dostęp: 23.09.2024).
- Hosseini-Asl MK, Taherifard E, Mousavi MR. The effect of a short-term physical activity after meals on gastrointestinal symptoms in individuals with functional abdominal bloating: a randomized clinical trial. Gastroenterol Hepatol Bed Bench. 2021 Winter;14(1):59-66. PMID: 33868611; PMCID: PMC8035544.
- Corsetti M, Landes S, Lange R. Bisacodyl: A review of pharmacology and clinical evidence to guide use in clinical practice in patients with constipation. Neurogastroenterol Motil. 2021 Oct;33(10):e14123. doi: 10.1111/nmo.14123. Epub 2021 Mar 9. PMID: 33751780; PMCID: PMC8596401.
- FODMAP diet: What to know. (n.d.). https://www.hopkinsmedicine.org/health/wellness-and-prevention/fodmap-diet-what-you-need-to-know (dostęp: 23.09.2024)